Rozporządzenie Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z 22 marca 2019 r. (Dz.U. 2019 poz. 759) ustanawia jednolite zasady prawnej kontroli metrologicznej przyrządów pomiarowych, obejmujące procedury zgłaszania do legalizacji, metody badania, wzory dowodów legalizacji oraz terminy ponownej legalizacji . Wprowadza ono zarówno tradycyjną, punktową kontrolę każdego egzemplarza, jak i możliwość stosowania metody statystycznej dla partii urządzeń, co poprawia efektywność procesów legalizacyjnych . Rozporządzenie zrywa z dawnym podziałem na odrębne akty z 2017 r. i odsyła do Kodeksu cywilnego przy liczeniu terminów ważności legalizacji, jednocześnie wzmacniając rolę organów administracji miar (GUM, okręgowe urzędy miar) oraz podmiotów akredytowanych do przeprowadzania badań i wydawania dowodów legalizacji
Metrologia prawna i cele rozporządzenia
Metrologia prawna to dział metrologii urzędowo-prawnej, zajmujący się ustanawianiem i utrzymaniem spójności pomiarowej urządzeń używanych w obrocie gospodarczym oraz w usługach, w celu ochrony użytkowników i zapewnienia rzetelności pomiarów . Rozporządzenie z 2019 r. ma na celu:
- Zharmonizowanie przepisów prawnej kontroli metrologicznej wszystkich grup przyrządów pomiarowych w jednym akcie, zamiast wielu rozporządzeń branżowych .
- Wzmocnienie nadzoru rynku przez jednoznaczne wzory cech legalizacyjnych, świadectw i procedury zgłoszeń oraz badań
- Zapewnienie traceability (spójności pomiarowej) poprzez definiowanie łańcucha porównań: od wzorców międzynarodowych, przez krajowe, aż do urządzeń użytkowych
Cel i zakres przepisów
Rozporządzenie reguluje:
- tryb zgłaszania przyrządów pomiarowych do prawnej kontroli metrologicznej,
- sposób przeprowadzania tej kontroli, w tym metody legalizacji,
- rodzaje przyrządów objętych legalizacją,
- dowody legalizacji wydawane dla poszczególnych grup przyrządów oraz
- terminy ponownej legalizacji po ocenie zgodności .
Obowiązuje dla wszystkich przyrządów pomiarowych, które zgodnie z ustawą Prawo o miarach muszą być legalizowane przed dopuszczeniem do obrotu lub użytkowania
Kluczowe definicje
- Prawna kontrola metrologiczna – sprawdzenie przyrządu pomiarowego i stwierdzenie zgodności z wymaganiami normatywnymi, potwierdzone dowodem legalizacji
- Legalizacja – proces poświadczenia, że przyrząd spełnia wymogi metrologiczne; może być pierwotna lub ponowna.
- Dowód legalizacji – cecha legalizacyjna (znak na przyrządzie) lub świadectwo legalizacji.
Kategorie przyrządów i dowody legalizacji
Przyrządy objęte rozporządzeniem
Rozporządzenie obejmuje niemal wszystkie przyrządy pomiarowe, z wyjątkiem wskaźników i urządzeń do rozliczeń finansowych, które podlegają odrębnej legalizacji . W załączniku nr 2 wymieniono m.in.:
| Grupa przyrządów | Przykłady |
|---|---|
| Geometria | suwmiarki, mikrometry, średnicówki |
| Ciśnienie | ciśnieniomierze, przetworniki ciśnienia |
| Temperatura | termometry szklane i cyfrowe |
| Waga | wagi automatyczne i nieautomatyczne |
| Wzorce odniesienia | płytki wzorcowe, pierścienie pomiarowe |
Każdy przyrząd podlega legalizacji (potwierdzenie zgodności z wymogami metrologicznymi) oraz otrzymuje dowód legalizacji w formie cechy naniesionej na urządzeniu lub świadectwa legalizacji .
Dowody legalizacji
- Cecha legalizacyjna – znak naniesiony na urządzeniu, wskazujący miesiąc i rok ważności legalizacji.
- Świadectwo legalizacji – dokument urzędowy potwierdzający przeprowadzoną kontrolę.
Dla wag dopuszczalne jest stosowanie cechy lub świadectwa, albo obu dowodów łącznie
Procedura zgłaszania przyrządów do legalizacji
- Zgłoszenie przyrządu do organu administracji miar lub podmiotu upoważnionego nie wcześniej niż na 30 dni przed zakończeniem bieżącej legalizacji.
- Weryfikacja formalna zgłoszenia i nadanie terminu legalizacji.
- Przeprowadzenie badań zgodnie z odpowiednią normą lub metodą statystyczną (jeśli dopuszczalne).
- Wydanie dowodu legalizacji – cechy i/lub świadectwa.
Organ musi umieścić cechę legalizacyjną niezwłocznie po stwierdzeniu zgodności przyrządu z wymaganiami
Metody legalizacji
Metoda tradycyjna
Badanie każdego egzemplarza przyrządu na wzorcach odniesienia (np. płytki dla suwmiarek, pierścienie dla średnicówek).
Metoda statystyczna
Pozwala na legalizację partii przyrządów pomiarowych na podstawie badania losowo wybranych egzemplarzy, przy spełnieniu warunków jednorodności partii
Terminy ważności legalizacji
- Pierwotna legalizacja – ważność 23 miesięcy, liczona od 1 stycznia roku następującego po roku legalizacji
- Ponowna legalizacja – ważność 25 miesięcy od daty badania
Szczegółowe zasady liczenia terminów wynikają z kodeksu cywilnego i art. 21 rozporządzenia
Obowiązki producentów i użytkowników
- Producenci muszą informować o konieczności legalizacji i dostarczać instrukcje użytkowania.
- Użytkownicy zobowiązani są zgłaszać przyrządy do legalizacji w wyznaczonych terminach oraz zabezpieczać cechy legalizacyjne przed uszkodzeniem (ich zniszczenie unieważnia legalizację) .
Skutki naruszeń
- Użytkowanie przyrządu po terminie ważności legalizacji lub z uszkodzoną cechą – kara ograniczenia wolności, aresztu lub grzywny do 10 000 zł
- Wprowadzenie do obrotu urządzeń bez ważnej legalizacji – sankcje administracyjne i zakaz sprzedaży.
Wdrożenie i nadzór rynku
- Organy administracji miar (GUM, okręgowe urzędy miar) monitorują przestrzeganie przepisów, przeprowadzają kontrole i nakładają kary.
- Coroczna ocena kompetencji laboratoriów wzorcujących przez PCA zapewnia utrzymanie wysokiej jakości usług
Praktyczne wskazówki dla przedsiębiorstw
- Stwórz rejestr przyrządów z datami legalizacji i przypomnieniami.
- Oznakuj przejrzyście każde urządzenie naklejką z miesiącem/rokiem ważności.
- Analizuj historyczne dane błędów pomiarowych, by optymalizować częstotliwość legalizacji.
- Szkol personel w zakresie znaczenia legalizacji i procedur zgłaszania.
Oferta Oberon ( oberon.com.pl )
Oberon.com.pl to partner w zakresie prawnej kontroli metrologicznej oferujący:
- Kompleksową obsługę zgłoszeń urządzeń do legalizacji.
- Wzorcowanie w akredytowanych laboratoriach PCA.
- System zarządzania terminami legalizacji i przypomnieniami.
- Doradztwo prawne i metrologiczne.
Zapewnij zgodność swoich procesów z obowiązującymi przepisami – skorzystaj z usług Oberon - https://www.oberon.com.pl
